Bireysel emeklilik zorunlu hale getirilmesi ile birlikte katılımcı sayısını bir hayli arttırmıştır. Ancak bireysel emekliliğe giriş yapanların çoğu sistemin nasıl işlediğini bilmemektedir.
Sistem, temelde bir tasarruf sigortası olduğu için en çok dikkat edilmesi gereken nokta fonların yönetilmesidir. Çünkü bireysel emeklilik fonlar üzerinden değerlendirilir ve katılımcıya da süre sonunda bu fon üzerinden yapılacak hesaplamalar ile ödeme yapılmaktadır. Bu yüzden sürecin fonlar üzerinden nasıl işlediğini ve hangi fonlara yatırım yapılması gerektiğinin bilinmesi önem taşımaktadır.
Sistem hakkında detaylı bilgi almak için: BES Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir?İçeriğine göz atabilirsiniz.
Bireysel Emeklilik Sistemi Fonlar Üzerinden Nasıl Çalışır?
Bireysel emeklilik yaygın bilinen kanının aksine alternatif bir emeklilik sistemi değil, mevcut birikimlere ek olarak sunulan bir sigorta çeşididir. Bir başka deyişle hâlihazırda yürütülen sosyal güvencelere ilaveten emeklilik durumlunda emekli olmuş kişiye ek bir gelir sağlamaktadır. Bu durumda sürecin işlemesi şu şekilde olmaktadır; öncelikli olarak gönüllü ya da zorunlu olarak sisteme giriş yapılır.
Sistemde kişinin süre sonunda alacağı tutar için ortalama bir hesap yapılır, buradaki ortalama ifadesi, fonlar üzerinden yatırım yapıldığı için kesin olarak bilinememesinden kaynaklanmaktadır. Belirlenen prim üzerinden düzenli olarak prim ödemeleri yapılır ve süre sonunda biriken primler, yatırım yapılmış fon temel alınarak değer kazanır. Katılımcı da sistemde en az 10 yıl kalma şartı ile birlikte emeklilik yaşı olan 56 yaş kriterini sağladığında emekli olmaya hak kazanır. Dilerse ödemelerini toplu halde alabilir ya da taksitlerle belirlenmiş vadeler üzerinden gerçekleştirebilir.
Sistemin görüldüğü üzere en önemli noktası fon seçimi ve yönetilmesidir. Gönüllü ya da zorunlu olarak sisteme giriş yapıldığında standart fon yani getirisi ile riski düşük fon üzerinden değerlendirme yapılmaktadır. Katılımcının ise sistemden en iyi şekilde faydalanması için fon yönetimlerini özenli ve dikkatli olarak yönetmesi gerekmektedir.
Sistem hakkında sorularınız varsa: Bireysel Emeklilik BES Yaptırmak Mantıklı Mı?Yazısından bilgi alabilirsiniz.
BES Fon Seçimi Nasıl Yapılır?
Fon seçimi yapmak için sisteme girişten iki ay sonra mevcut fon yanistandart fon değiştirilebilmektedir.
Fonlar belirli risklere göre üçe ayrılmaktadır; düşük, orta ve yüksek olarak.
Düşük riskli fonlar getirisi fazla olmayan ama kişinin zarar etmesini önleyen, dalgalanmalara kapalı sabit fonlardır. Bu fonların seçimi özellikle sisteme geç giriş yapmış, 56 yaşına az süre kalmış kişiler için yararlı olabilmektedir.
Orta kademedeki riskler ise sisteme giriş için orta yaşlarda bulunan ve az dalgalanma gösteren fonları kastetmektedir. Bu durumda etkili bir yönetim ile iyi getiriler elde etmek olanaklıdır.
Yüksek risk grubundaki fonlar ise dalgalanması sık olan ve sürekli değişen fonları ifade etmektedir. Getirisi, riske bağlı olarak yüksek olan bu fonlar, sisteme erken giriş yapmış ve sistemde uzun bir süre kalabilecek kimselere tavsiye edilmektedir. Elbette her yaş aralığı istediği fonlara geçiş yapabilmektedir.
Fon seçimi, yapılan araştırmalar sonucunda sistemdeki katılımcılar tarafından sadece yüzde 5 oranında yapılmaktadır. Dolayısıyla bu düşük oran yüzünden katılımcılar süre sonunda bekledikleri miktarı alamayabileceklerdir. Bireysel emeklilikte tasarrufun en önemli kısmı fon seçimi oluşturmaktadır. Eğer fonlar etkin bir şekilde yönetilmez ise kişinin aleyhine bile bir durum oluşabilir. Unutulmaması gereken nokta, hiçbir zaman sabit bir şekilde getiri sağlayacak fonların olmadığı ve bu yüzden sürekli değişim yapılması gerektiğidir.
Detaylı bilgi almak için: Bireysel Emeklilik Fon Dağılımı Nasıl Olmalı?Yazısını okuyabilirsiniz.
BES Bireysel Emeklilik Fonları Nelerdir?
Tercih edilen fonlara herhangi bir sınır olmaksızın yatırım yapılabilmektedir. Ayrıca birden fazla fon seçimi de yapılabilmektedir. Yani belirlenen prim tutarı, farklı fonlar arasında paylaştırılabilmektedir. Fon değişiklikleri ile fonlara yatırılan meblağ yıl içerisinde en fazla 6 kez değiştirilebilmektedir. Bu yüzden fon ya da tutar değişikliği yapılırken bu süre kısıtlaması da dikkate alınmalıdır. Değişiklik talebi yazılı olarak, sigorta şirketinin çağrı merkezinden ya da internet sitesinden kolayca yapılabilmektedir.
Dikkat edilmesi gereken bir nokta, fonların getiri garantisi vermemeleridir. Yani bu yüzden sigorta şirketi tarafından size sunulacak risk profilinize en uygun fonları tercih etmek öne çıkmaktadır. Özellikle bazı meslek gruplarında bu riskler daha fazla artabilmektedir.
Sigorta şirketlerine göre farklılık göstermekle birlikte, bireysel emeklilik kapsamında sunulan fonlar şunlardır;
- Hisse Senedi Fonu; fon portföyü en az yüzde 80 yerli – yabancı ihracatçıların paylarından oluşmaktadır.
- Borçlanma Araçları Fonu; fon portföyünün en az yüzde 80 kısmı yerli ve yabancı kamu ya da özel sektör borçlanma araçlarından ya da ters repodan oluşmaktadır.
- Katılım Fonu; fon portföyünün tamamı, kira sertifikaları, ortak paylar, katılım hesapları, altın ve diğer kıymetli emteanın piyasa araçlarından oluşturduğu fon çeşidir.
- Karma Fon; her biri en az yüzde 20 oranında olan ve borçlanma araçları, altın ve diğer kıymetli emteanın en az ikisinden oluşan, karma fondur.
- Para Piyasası Fonu; fonun tamamı devamlı bir halde, vadesine en çok 184 gün kalmış likiditesi yüksek olan para ve piyasa araçlarından oluşmakta, portföyün günlük hesaplanan ağırlı ortalama vadesinin ise en fazla 45 gün olduğu fon çeşitidir.
- Kıymetli Madenler Fonu; fonun en az yüzde 80’i sürekli halde altın ve diğer kıymetli emteadan oluşmaktadır.
- Endeks Fonu; fonun en az yüzde 80’i uygun görülen bir endeks kapsamındaki varlıkların tümünden ya da seçilecek olacak kısımlarından oluşmaktadır. Baz alınan endeks ile fonun birim pay değeri arasındaki dalgalanmadan kazanç sağlamayı amaçlayan bir fondur.
- Fon Sepeti; fonun en az yüzde 80’i borsa yatırım fonlarının paylarından oluşmaktadır. Burada yatırım yapılacak fonların ve borsa yatırım fonlarının tüzüğüne göre hareket etmek gerekmektedir.
- Katkı Fonu; katılımcı adına ödenen katkı payının değerlendirildiği fondur.
- Standart Fon; dalgalanma olasılığı düşük ya da neredeyse hiç olmayan, sisteme giriş yapanlara uygulanan fondur. Getirisi bir hayli düşük olduğu için sisteme giriş yapıldıktan sonra değiştirilmesi tavsiye edilmektedir. Eğer değiştirilmez ise sistem süresi içerisinde devamlı olarak bu fon değerlendirilmektedir.
Hesaplama detaylarını öğrenmek için: BES Bireysel Emeklilik Hesaplaması Nasıl Yapılır?Yazısına göz atabilirsiniz.
BES Kapsamında Hangi Fon Seçilmeli?
Fonların tanıtımından anlaşılacağı üzere fon yönetim süreci konuya vakıf olmayanlar için meşakkatli bir süreç olarak öne çıkmaktadır. Eğer fonlar hakkında bilginiz yoksa ya da fonları nasıl yöneteceğinizi bilmiyorsanız, sigorta şirketindeki portföy sorumlunuzdan yardım istemeniz gerekmektedir. Ayrıca unutulmaması gereken hiçbir fonun sabit bir getirisi bulunmamaktadır. Alacağınız yardım ile doğru olan fonlara yatırım yapabilecek, birikiminizi değerlendirebilirsiniz. Ancak fon dağılımında aşağıdaki tavsiyelere dikkat etmeniz halinde kendinize uygun bir fon tercihinde bulunabilirsiniz;
- Daha uzun vadeli sistemde kalacaksanız yani emeklilik yaşına ve prim sürenizin dolmasına zaman varsa tek bir fona yatırım yapmak yerine fonlarınızı çeşitlendirmek iyi olacaktır.
- Geçmişteki fon dalgalanmalarını temel almamanız gerekir. Fonlar geleceğe dönük olarak belirlenmektedir.
- Portföy seçiminizde mutlaka portföy uzmanından destek almalısınız.
- Tek bir fona yatırım yapmaktan kaçınmalısınız.
- Hangi fon olursa olsun, her zaman belirli bir risk taşıdığını unutmamalısınız.
Bu doğrultuda birikimlerinizi değerlendirmek için risk raporunuza göre kendinize uygun olan fonları seçebilirsiniz. Fon seçiminden sonra düzenli olarak kontrol edip sürecin dışında kalmamanız önem taşımaktadır. Aksi halde birikimleriniz istediğiniz kadar değer kazanmazlar. Bunun için hem kendiniz fonları takip ederek hem de katılımcısı olduğunuz şirketin etkin bir şekilde sürece müdahil olmasını beklemelisiniz.
Sigorta Dünyası uzmanlarından ücretsiz danışmanlık alarak tüm fonları kolayca değerlendirebilirsiniz. Uzman desteği almanız sizlere avantaj sağlar. Aklınıza takılan tüm soruları sorabilir ve en uygun fonu tercih edebilirsiniz.
