Deprem riskinin yoğun olarak yaşandığı ülkelerden biri olan Türkiye’de, başta İstanbul olmak üzere pek çok şehirde yeniden yapılması ya da güçlendirilmesi gereken çok sayıda bina bulunmaktadır. Bu binaların olası bir depremden sonra ciddi boyutlarda can ve mal kaybına yol açacağı öngörülmektedir. Uzmanlara göre İstanbul’da, olası bir Marmara depreminden sonra eski binaların % 70’e yakını yıkılma riski taşımaktadır. Peki, binaların depreme karşı güçlendirilme şansı var mıdır? Bu sorunun cevabını öğrenmek için yazımızı okuyabilirsiniz.
Binaların Depreme Karşı Dayanıklılığı Ölçülebilir Mi ?
Binalar için hazırlanan depreme dayanıklılık risk raporu ilgili bakanlık tarafından on gün içerisinde onaylanır. Bu süre içerisinde binanın depreme karşı dayanıklı olup olmadığı ölçülebilir ve duruma göre yapılan tespit tapuya şerhi düşülür.
Binaların depreme karşı dayanıklılık durumları, kat maliklerine bakanlık tarafından gönderilen tebligat ile bildirilir. Gönderilen bu Deprem Risk Raporuna, on beş gün içinde itiraz hakkı vardır. Ancak itirazı uzman kişiler yapabilir ve binanın depreme karşı dayanıklı olup olmadığını öğrenmek dikkat edilen bazı hususlar bulunmaktadır:
- Yapının projelendirme yapım tarihine dikkat edilir. Ülkemizde 1940 – 2019 senelerinde on farklı deprem yönetmeliği yürürlüğe girmiştir ve bunların tasarım şartları, deprem bölgeleri, katsayıları ve içerikleri farklıdır.
- Binanın yapım dönemi koşullarında malzemenin teknik ve kalite kontrolü yapılması gerekir. Hazır beton teknolojisinin olmaması depreme olan dayanıksızlığı gösteren en önemli kanıttır.
- Bina yapımı konusunda ehil olmayan kişilerin yetkisinin olması, ticari menfaatler doğrultusunda yapılması, yeterli ölçüde mühendislik hizmeti alınmaması, statik projenin dışına çıkılması ve keyfi imalatlar yapılması binanın depreme karşı dayanıksız olması anlamına gelir.
- Binalarda kaçak ilave kat eklemesi ise binanın 1. dereceden depreme karşı dayanıksız olduğunu göstermektedir.
Her Bina Güçlendirilebilir Mi?
Ülkemiz önemli bir deprem bölgesinde yer almaktadır. Bu yüzden bina kalitesinin en iyi seviyede olması ve binaların kaliteli malzemelerle sağlam bir şekilde yapılması gerekir. Eski binalara güçlendirme yapmak ise bina ömrünü uzatan ve sağlamlaştıran önemli bir işlemdir. Her bina için güçlendirme işlemi yapılabilir. Bunun yanında güçlendirme işleminin maliyeti, yeniden yapım maliyetine yakın olduğunda binanın yıkılması ve yeniden yapılması daha mantıklı olacaktır.
Bina güçlendirme işlemi, ilgili binanın durumu tüm ayrıntısıyla incelendikten sonra detaylı bir planlama yapıldıktan sonra hazırlanır. Bina güçlendirmede malzeme, işçilik ve yöntem son derece önemli noktalardır. Bu sayede binanın uzun ömürlü ve güçlü olması sağlanabilir.
Binalar Depreme Karşı Nasıl Güçlendirilir?
Binaların yapımında göz ardı edilen denetim eksikliği, malzemelerin yetersiz olması ya da binalarda elle karılmış beton ve deniz kumunun kullanılması depreme karşı dayanıksızlığı arttırmaktadır. Bunun yanında binaları depreme karşı güçlendirerek, riski aza indirmenin yöntemleri de vardır. Binayı güçlendirerek, depremin neden olacağı hasarın ya da büyük bir yıkımın önüne geçmek mümkündür. Binaları depreme karşı güçlendirmek için izlenmesi gereken yollar şunlardır:
- İlk olarak binanın proje temelinde uygulanıp uygulanmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.
- Sonrasında binadan beton numunesi ve belli alanlardaki demir donatıların kesitleri alınmaktadır.
- Alınan kesitlerden sonra bir program dahilinde, gerekli olan bazı testler uygulanmaktadır.
- Bu testler sonucu hasar durumları tespit edilir.
- Hasarlı binalar için yapılması gereken güçlendirme planı oluşturulur.
- Hasarsız yapılar veya binalarda da performanslarının iyileştirilmesi için bina güçlendirme uygulamaları yapılabilir.
Binaların güçlendirilme işlemleri, her binaya göre farklılık göstermektedir. Bunun yanında genellikle güçlendirme çalışmaları, 4 aylık bir süre sonunda tamamlanabilmektedir. Bina ne kadar hasarlı olursa olsun en fazla 4 aylık bir sürede yeni ve çok daha dayanıklı bir hale gelmektedir.
Binaları Güçlendirme Yöntemleri Nelerdir?
Ülkemizde binaların güçlendirilmesi uygulamalarında beton, çelik ve fiberbond (karbon fiber) gibi malzemeler kullanılmaktadır. Genel olarak kolon güçlendirmesi için kullanılan bu malzemelerin özelliklerine göre bazı avantaj ve dezavantajları olabilir. Eski bir betonarme sistemi ile tasarlanan kolonda çelik bir malzeme ile kolon güçlendirme yöntemi avantajlı bir yöntem olurken; bu eski betonun üzerine daha kaliteli betonun kaplanması ise dezavantaj sağlayacaktır. Çelik de, şekilde verme sorunları sebebiyle çeşitli olumsuzluklara neden olabilir. Binaları güçlendirmek için kullanılan en yaygın 3 farklı yöntemi, aşağıda açıkladık.
1- Betonarme Kolonlara Kanat Eklenerek Güçlendirme Yöntemi
Kolonlarda uygulanan bir güçlendirme yöntemi olan betonarme kolonlara kanat eklenerek güçlendirme yöntemi, kolonun iki yanına kanat biçiminde perde duvar eklenmesi olarak açıklanabilir. Bu yöntem ile perdenin yatay donatısı kolonun yatay donatılarına kaynaklanır ve betonlama ile eski kolon betonunun yeni perde betonu ile tek parça olarak birlikte çalışması sağlanır. Kolonlara kanat eklenmesi ile hem moment hemde kesme kuvveti taşıma gücü 2-3 kat artmaktadır.
2- Çelik Kafes İçine Alarak Güçlendirme Yöntemi
Betonarme kolonların güçlendirilmesi için izlenebilecek bir diğer yol da kolonu profil demirlerle bir kafes içine alma yöntemidir. Bu yöntem ile kolonun moment ve eksenel yük taşıma kapasitesinde önemli bir artış olmaz ama hasarlı kolonun artçı depremlerde daha çok hasar görmesini önlemek için etkili bir düzenleme yapılabilir. Kolonun dağılmasını engelleyen ve kolon betonuna yanal destek vererek dayanımı artıran bu yöntem ile binalar önemli oranda güçlendirilebilir. Çelik kafes ile betonun birbirine çok sıkı dokunması sağlanarak bu yöntemden en iyi şekilde verim alınabilir.
3- Kolonları Güçlendirme Yöntemi
Bir diğer bina güçlendirme yöntemi olarak kolonları güçlendirmeye gidilebilir. Güçlendirme için ise farkı yöntemler izlenebilir. Bu yöntemler arasında; öndökümlü pano eklenmesi, çelik kafes içine alma, betonarme mantolamadan gibi yöntemler sayılabilir.
Binaların Depreme Karşı Güçlendirilmesinin Avantajları Nelerdir?
Güçlendirilen bir bina yeni bir projeyle sıfırdan düzenlendiği için güçlendirme işlemi tamamlandığında, bina yepyeni ve neredeyse sıfır hale gelmektedir. Depreme dayanıklılık anlamında da son derece sağlam olan binalar, önemli bir deprem bölgesi olan ülkemizde, büyük felaketlerin önüne geçebilmek adına önemlidir.
Eski bir bina güçlendirildikten ve tadilat yapıldıktan sonra sıfır bina ile aynı değerde olmaktadır. Bu da binanın yeri ve konumuna göre fiyatını % 10 ile % 70 arasında arttırmaktadır. Aynı zamanda güçlendirme, binayı yıkıp yeniden yapmaktan daha az maliyetli olacaktır. Bu da maddi açıdan büyük kolaylık sağlayacak, satış işlemlerinde avantaj sağlayacaktır.
Özellikle büyük şehirlerde ve önemli konumlarda bulunan binaların güçlendirilmesi daha fazla tercih edilmektedir. Bunun nedeni, hem binanın güçlenmesini sağlamak hem de değerini arttırmaktadır. Güçlendirilen bina konumunu ve ölçeğini koruyarak sıfır bir hal alır ve değerini eskisinden daha fazla arttırır. Böylece bina sakinleri gönül rahatlığıyla dairelerinde oturabilir ve dairelerinin değerlerini iki ya da üç katına çıkarabilirler.
Deprem Öncesinde Alınacak Önlemler Nelerdir?
Deprem, dikkatli ve hazırlıklı olunmazsa büyük felaketlere yol açabilecek bir doğal afettir. Depremin önüne geçmek, günümüz koşullarında mümkün değildir. Ancak gereken önlemleri alarak vereceği zararın boyutları en aza indirilebilir.
Deprem öncesinde alınması gereken önlemler genel olarak şu şekilde açıklanabilir:
- Konutların inşa edileceği yerleşim bölgeleri titizlikle belirlenmeli, kaygan ve ovalık bölgeler iskana açılmamalıdır. Aynı zamanda, gevşek toprağa sahip olan arazilere konut yapmak son derece tehlikelidir.
- Yapılan konutların deprem etkilerine karşı dayanıklı inşa edilmesi gerekir. Bu nedenle, Yapı Tekniğine ve İnşaat Yönetmeliğine uygunluk sağlanması son derece önemlidir.
- İmar planına göre konut bölgesi ilan edilmiş alanlar dışına yerleşim bölgesi kurulmamalıdır.
- Dik yarların yakınına, dik boğaz ve vadilerin içine bina yapılmamalıdır. Aynı zamanda, çok kar yağan ve çığ gelmesi muhtemel olan yamaçlarda bina inşa edilmemelidir.
- Var olan binaların depreme karşı dayanıklılıkları kontrol edilmeli ve gerekli olduğu takdirde artırılmalıdır.
- Yerleşim bölgesi titizlikle seçilmeli, mümkünse imar planı ve yapı tekniğine uygun olmayan konut ve bölgeleri tercih edilmemelidir.
- Deprem eylem planı, aile üyeleri arasında yapılmalı ve özellikle çocuklar, depreme karşı bilinçlendirilmelidir.
- Deprem sonrasında acil ihtiyaç duyulabilecek eşyalar için bir deprem çantası hazırlanmalıdır. Mümkünse bu çantadan araba bagajına ve iş yerine de yedekleme yapılmalıdır.
- Deprem anında en çok hasar gören ve yaralanmalara yol açan pencere camları, güçlü ve sağlam yapılmalıdır.
- Son olarak her konut için deprem sigortası poliçesi başlatılmalıdır.
Sigorta Dünyası üzerinden en iyi DASK tekliflerine ulaşabilirsiniz. Web sitemiz üzerinden ücretsiz sorgulama yaparak başvuru yapabilir ya da 7 / 24 hizmet veren çağrı merkezimizi arayarak, uzmanlarımızdan destek alabilirsiniz. Uzmanlarımız, sizin için en uygun teklifi hazırlayacak ve en kısa sürede size ulaşarak sunacaklardır. Seçim yapmada ve en iyi DASK poliçesini hazırlamada uzmanlarımızdan danışma talep edebilirsiniz.
